Hoe een textielfabriek met toekomst ten onder ging.

    

(1847)  P.W. van de Lisdonk & Cie   (1924) 

    

1915/1922 - Machinale weverij

1915/1922 - Ververij en prepareerinrichting

Voorwoord

De welgestelde fabrikantenfamilie 'van de Lisdonk' en hun omgeving kende naast grote welvaart ook zijn tegenslagen zoals onterving van familieleden en uiteindelijk een faillissement van hun bedrijf. In deze pagina zal ik niet ingaan op alle details. Ik wil alleen een impressie geven van het bestaan van de fabriek met hun eigenaren en hoe het tot een faillissement kwam. De familie had veel bezittingen en dat blijkt ook uit de diverse monumentale villa's, waarvan er enkele nog te vinden zijn in Goirle rond de plek die vroeger heette 'de van de Lisdonkspie'. De rode draad in deze pagina is de fabriek zelf, die in de tweede helft van de negentiende eeuw een zeer belangrijke rol heeft gespeeld in de gemeente Goirle. De firma. P.W. van de Lisdonk en Cie geheten. werd genoemd naar de oprichters en broers Peter en Willibrordus van de Lisdonk. Na het overlijden van Willibrordus werd het bedrijf in eerste instantie voortgezet door Peter en de weduwe van Willibrordus, Adriana Maria Meijnaars. Echter na twintig jaren van samenwerking stapte oprichter Peter van de Lisdonk uit de zaak. Adriana machtigde haar zonen Cornelis en Johannes Cornelis tot gezamenlijke firmanten van de fabriek. Na het overlijden van Adriana en Johannes Cornelis runde Cornelis alleen de zaak. Vijftien jaar later overlijdt ook hij en de firma komt dan in handen van zijn opvolgers en zonen, Johan en Pierre. Johan sterft al vrij snel en Pierre zorgde ervoor dat de firma met nog een laatste naamsverandering, N.V. Mechanische Weverijen v/h P.W. van de Lisdonk en Cie, in 1924 een faillissement moest aanvragen en de handel wordt doorverkocht.

Reeds in diverse publicaties is al veel aandacht besteed aan deze familie. Gezien mijn hobby stamboomonderzoek en familiegeschiedenis, kom ik er niet onderuit ook in te gaan op deze wel zeer interessante fabrikantenfamilie. Het leek me dan ook zinvol om zoveel mogelijk gegevens uit de publicaties, waar anderen veel tijd en energie in gestoken hebben, te verzamelen, te bundelen en met eigen bewoordingen samen te brengen en tevens aan te vullen met nieuwe informatie van eigen onderzoek. Uit deze verzameling komen de volgende fragmenten en foto's:

De genealogische gegevens van de hierna vernoemde personen kunt U vinden op de: Genealogische pagina van de familie van de Lisdonk 

    

22 oktober 1832 -   In een certificaat dat op 22 october 1832 is uitgegeven aan Willibrordus van de Lisdonk wordt vermeldt dat hij "binnen de Gemeente Goirle voor de Nationale Militie is ingeschreven; dat aan hem vervolgens bij de Loting is ten deele gevallen het Nummer Zeven, hetwelk hem tot den dienst verpligtte, hij daaraan heeft voldaan door nummerverwisseling". In het certificaat van de Nationale Militie wordt het volgende signalement van Willibrordus gegeven, hij is dan 24 jaar oud en kan schrijven. Lengte: 1,719 meter, Aangezigt: Ovaal,  Voorhoofd: Hoog, Oogen: Blauw, Neus: Gewoon, Mond: Gewoon, Kin: Rouw, Haar: Lichtbruin, Wenkbrauwen: Lichtbruin, Merkbare tekenen: Geen. (Er is geen foto van hem bekend)
~1843 -   Beëindiging van een compagnieschap tussen de broers Peter en Willibrordus van de Lisdonk

Oprichting P & W van de Lisdonk op 15 april 1847

14 april 1847 -   

Oprichting van de linnenweverij P.W. van de Lisdonk en Cie - 14 april 1847

Aankondiging van de oprichting van de linnenweverij P.W. van de Lisdonk en Cie door de broers Peter en Willibrordus van de Lisdonk. Het bedrijf is gelegen op een, waarschijnlijk door hun vader in 1818, aangekochte akker in Goirle, gelegen ten oosten van de spie Kloosterstraat  en de Tilburgseweg, waar tegenwoordig zich het winkelcentrum bevindt. Op het moment van oprichting was de Tilburgseweg nog niet aangelegd en de Kloosterstraat heette 'Kerkweg'. (14-04-1847)

20 maart 1848 -    Na nog geen jaar van goede samenwerking overlijdt Willibrordus van de Lisdonk, mede-oprichter van de firma P.W. van de Lisdonk en Cie. Hij werd geboren op 18 februari 1808 in Goirle. Na zijn dood neemt zijn schatrijke vrouw Adriana Maria Meijnaars zijn compagnieschap over. Samen met Peter van de Lisdonk brengt zij het bedrijf tot grote bloei.

15 juni 1868 -  

Oprichting van een 'nieuwe' linnenweverij P.W. van de Lisdonk en Cie - 15 juni 1868

"Voor den Heer Kantonregter te Tilburg, is blijkens Acte van den 15den Junij 1868, door Mejufvrouw Adriana Maria Mijnaars , Weduwe van den Heer Willibrordus van de Lisdonk, Fabrikant in Pellen en Linnen, wonende te Goirle, de verklaring afgelegd, dat zij aan haren Zoon Cornelis van de Lisdonk, te Goirle, Handligting verleent tot het oprigten van en deelnemen in eene Fabriekzaak, bepaaldelijk ten doel hebbende het Fabriceren van Linnen en Pellen tafelgoederen en andere daarmede gelijkstaande Stoffen, onder de Firma P.W. van de Lisdonk en Cie. en de daartoe noodige Acte van Vennootschap met deszelfs Broeder Johannes Cornelis van de Lisdonk aan te gaan, en eindelijk, afgezonderd daarvan, tot het drijven van nering en handel in Linnen garens."

In deze 'nieuwe' fabriek, die tot doel had het fabriceren van linnen, pellen, tafelgoederen en andere gelijkwaardige stoffen was in zekere zin toch een tweedeling te bespeuren. Cornelis handelde naast bovengenoemde ook op eigen rekening in linnen garens. Deze garens werden ondermeer verkocht aan de kleine fabrikanten, die soms ook weefden of lieten weven door de grote firma's. Johannes Cornelis ging daarentegen handelen in katoenen en wollen manifacturen en kruidenierswaren. De heren verging het goed want ze waren in staat schenkingen te doen en leningen te verstrekken. 

26 juni 1868 -   

Ontbinding compagnonschap tussen Peter van de Lisdonk en Adriana Maria Meijnaars.

21 jaar na de oprichting van de fabriek hield Peter van de Lisdonk het voor gezien. Waarschijnlijk is een familievete met zijn schoonzus, Adriana Maria Meijnaars, de oorzaak geweest, maar op 26 juni 1868 werd hun compagnonschap definitief ontbonden. Kort na deze ontbinding probeert Peter een verbintenis aan te gaan met concurrent en aangetrouwde neef Gerardus van Besouw, die gehuwd was met dochter Johanna van zijn broer Willibrordus en Adriana Maria Meijnaars. Van Besouw schrijft echter aan een kennis dat hij er niet aan gedacht heeft "om eene associatie te beginnen tussen mijn persoon en Van de Lisdonk, een boer met veel geld". Blijkbaar lag Peter op dat moment toch niet zo goed bij collega-fabrikanten. Dat Peter inmiddels zeer veel geld had, mede ook dat hij zich uit liet kopen, blijkt uit het feit dat hij als een groot weldoener bekend stond in Goirle.

9 januari 1873 -   

 Adriana Maria Meijnaars, weduwe van Willibrordus van de Lisdonk overlijdt te Goirle als winkelierster.
1875 -    Inmiddels was men in verschillende fabrieken overgegaan tot het verwerken van jute. De jute werd niet alleen geheel of gedeeltelijk verwerkt in koffie-, ajuin, zout- en graanzakken maar ook in bloembalen, paklinnen en behangsel- linnen. Ook P.W. van de Lisdonk en Cie die samen met Cornelis Pijnenburg en Willem van Enschot 100.000 kg jute per jaar produceerde. Ondanks dat zij geen vennoot waren kochten de gebroeders Cornelis en Johannes Cornelis van de Lisdonk samen met Gerard van Besouw in 1875 een perceel land in de Kerkakkers waarop dat jaar een stoomlinnenweverij werd gebouwd. Tot die tijd werd er in Goirle alleen met handwevers gewerkt. De firma van Besouw en de firma van de Lisdonk waarin  ieder voor de helft gerechtigd was; 'voor gemeene rekening en in dezelfde verhouding zijn de stoommachine met stoomketel en drijfwerk, machinale getouwen en verdere benodigde gereedschappen tot de machinale linnenweverij aan geschaft'. Evenals andere werkgevers zulks deden, hield ook de fa. P.W. van de Lisdonk en Cie haar handwevers, die thuis werkten, aan; het aantal bedroeg omstreeks 1875 nog 40 à 50. Zij weefden paklinnen en behangsellinnen. De combinatie van Besouw - van de Lisdonk ging wel over op een machinale weverij door stoomgedreven, waarin ieder zijn eigen artikelen fabriceerde.
6 april 1879 -    Vier jaar na deze bijzondere vennootschap was er op 6 april 1879 door een ongeval grote paniek in de fabriek. Een van de werknemers, die in de Tilburgse Courant aangeduid werd met initialen A.J. en werkzaam was bij de de firma van Besouw-van de Lisdonk was met zijn arm tussen een van de machines terecht gekomen. Ondanks dat de man spoedig ontzet werd, moest hij toch zijn arm als verloren beschouwen. Een zeer triest gebeuren.

Links een foto uit omstreeks 1880, van Peter van de Lisdonk, in de volksmond genoemd Peerke. Hij is geboren op 16 april 1800 te Goirle. Peter stond in Goirle bekend als een grote weldoener, was gemeenteraadslid en wethouder. Hij was mede-oprichter van de firma P.W. van de Lisdonk en Cie samen met zijn broer Willibrordus. Op het einde van zijn leven waren de krachten van Peter van de Lisdonk op, en hij stierf op 83 jarige leeftijd in zijn huis aan de Kerkweg te Goirle, en begraven op de algemene begraafplaats aldaar. Zijn graf werd op de dag van zijn overlijden voor fl.37,50 gekocht door zijn erfgenaam Johannes Cornelis van de Lisdonk. De stoffelijke resten van zijn reeds eerder overleden vrouwen werden later in dit zelfde graf bijgezet. Het graf is 100 jaar later geruimd door de gemeente Goirle. Als dank voor zijn grote plaatselijke inzet kreeg Peter later in Goirle een eigen straat toebedeeld. Met de 'Wethouder van de Lisdonkstraat' blijft zijn naam bestaan en tevens een blijvende herinnering voor hetgene wat hij voor Goirle betekend heeft.

De 'Wethouder van de Lisdonkstraat' in Goirle, genoemd naar fabrikant (medeoprichter van P.W. van de Lisdonk en Cie) en wethouder Peter van de Lisdonk. Peerke is 20 jaar (1863-1883) wethouder geweest van de gemeente Goirle. Doch reeds in 1833 deed hij als fabrikant een poging om burgemeester van Goirle te worden. Door corruptie werd hij echter verslagen door fabrikant Wouter van Gorp. Een jaar na deze mislukte poging moest Peerke genoegen nemen met een plaats in het gemeentebestuur als raadlid. Zo werd hij in 1863 wethouder, maar het duurde nog tot 1871 dat hij ook ambtenaar werd van de Burgerlijke Stand. Peter heeft dus tot zijn dood, 50 jaar in de politiek gezeten.
1884 -    Na jaren van goede samenwerking tussen de combinatie van Besouw - van de Lisdonk bleek in 1884 dat de fabriek in de Kerkakkers toch te klein was geworden en een keuze gemaakt diende te worden tussen uitbreiding of apart verder gaan. Voor het laatste werd gekozen want de heren besloten in dat jaar uit elkaar te gaan. De firma P.W. van de Lisdonk en Cie zetten hun bedrijf voort aan de Tilburgseweg in de fabriekgebouwen waarin tot dan geweven werd. Het bestaande fabrieksgebouw met de stoommachine en de helft van de getouwen en gereedschappen bleef hun eigendom. Hierom werd zelfs door beide firma's geloot. De firma van de Lisdonk viel het lot ten deel. Van Besouw werd uitgekocht voor een bedrag van fl.6720,00 en de helft van de getouwen en gereedschappen die een waarde hadden van fl.6000,00.
29 dec. 1889 -   

Johannes Cornelis van de Lisdonk, firmant van de firma P.W. van de Lisdonk en Cie, overleed op 29 december 1889 in zijn woonplaats Goirle vrij plotseling aan een vochtuitstorting in de longen. Zijn echtgenote, Maria Aarts, werd in 1890 na het overlijden van haar man als enige bij testament universeel erfgenaam. Bij leven was Johannes Cornelis lid van de sociëteit Gaudium Internus en later president van de fanfare Oefening en Uitspanning. In de notulen van de fanfare wordt dan ook naar aanleiding van zijn overlijden uitvoerig aandacht besteed; "met weemoed herdenken wij thans het voor ons zo smartelijk overlijden van wijlen onzen zeer geachten president den Weled. Heer J.C. van de Lisdonk, die ons na eene kortstondige ziekte al te spoedig ontnomen werd. Van de gansche gemeente bemind , werd hij door de gansche gemeente beweend. De onvoorziene rij van vrienden, treurenden en belangstellenden, welke hem de laatste eer kwamen bewijzen en het stoflijk omhulsel kerk- en grafwaarts vergezelde, werd voorafgegaan door treurmuziek der fanfare onder leiding van haren verdienstelijke directeur, die tevens onder de H.Offerande en mis pro Deo de treurtonen van het orgel deed hooren". De notulist eindigde zijn relaas met het volgende gedicht.:

  • Vaarwel Gij waarde vriend, ontrukt aan uwe vrinden. 

  • Te vroeg voor U en ons, verdweent Gij van deez' aard. 

  • Wij treuren bij uw graf, wij die U hartelijk minden. 

  • Terwijl ons smeekend oog vol hoop ten hemel staart.

>29 dec. 1889 -    Al eerder is verteld dat in 1884 een compagnonschap met Gerardus van Besouw ontbonden werd en beiden hun eigen weg gingen. Doch na het overlijden van compagnon Johannes Cornelis op 29 december 1889, volgde een tweede scheiding. Deze had als oorzaak dat na het overlijden van Johan zijn weduwe, Maria Aarts, de vennootschap met haar zwager Cornelis van de Lisdonk niet wenste te continueren. Bij de deling kreeg Cornelis de onroerende goederen van de firma, bestaande uit de fabriek, een bleekveld en een woonhuis, naast een gedeelte van de roerende goederen. De helft voor zijn schoonzus, met een waarde van fl.25000,00 bestond uit het gedeelte van een tuin, "zoals die omgeven is door een haag", en een deel van de roerende goederen, waaronder wit, ruw, behangsel- en paklinnen en de ruwe, witte en katoenen garens. Daarna, in 1890, was Cornelis van de Lisdonk nog de enige firmant van de firma P.W. van de Lisdonk & Cie, soms ook genoemd: firma C. van de Lisdonk. In die hoedanigheid leende hij in 1891 fl.30.000,00 van de weduwe van zijn broer.
>1890 -    Na de dood van zijn broer Johannes Cornelis van de Lisdonk staat Cornelis van de Lisdonk er dus alleen voor om het bedrijf te runnen. Dat lukt hem vrij aardig, maar Cornelis is inmiddels al 55 jaar en ziet in dat zijn zonen Johan en Pierre ingewerkt moeten worden om in de toekomst het familiebedrijf veilig te stellen. Tijdens zijn directeurschap woonde Cornelis met zijn gezin in de fabrikantenwoning aan de Tilburgseweg no. 21.  

In 1874 maakte Cornelis met zijn vrouw een testament en daardoor stonden zij in 1902 borg voor hun zoon Pierre van de Lisdonk ten behoeve van de N.V. Crediet Vereeniging Amsterdam. In zijn leven was Cornelis o.a. lid van Gaudium Interna, lid van de Vincentiusvereniging en bestuurslid van de fanfare 'Oefening en Uitspanning'. 

Cornelis was de achtste zoon van Willibrordus van de Lisdonk en Anna Maria Meijnaars werd geboren op 5 december 1845 in Goirle. Op 19 januari 1905 overlijdt Cornelis op te jonge leeftijd en zijn zonen Johan en Pierre zullen de zaak overnemen en voorzetten.

28 juni 1891 -    De Nieuwe Tilburgse Courant maakt er melding van dat er in het pakhuis brand uitgebroken is nadat na een hevig onweer de bliksem ingeslagen is. 

±1898 - Cornelis van de Lisdonk, firmant van de textielfabriek P.W. van de Lisdonk en Co

Links een foto uit omstreeks 1898 van Cornelis van de Lisdonk, geboren op 5 december 1845 te Goirle. Hij is dan 53 jaar en was een zoon van fabrikant Willibrordus van de Lisdonk. Door zijn moeder Anna Maria Meijnaars werd Cornelis met zijn broer Johannes Cornelis in 1868 vennoot van de firma P.W. van de Lisdonk en Cie.

±1900 - de 'van de Lisdonkspie' met rechts de firma P.W. van de Lisdonk en Co

De aanzichtkaart links, dateert uit omstreeks 1900, en laat de 'van de Lisdonkspie' zien zoals deze splitsing in de tijd van het bestaan van de fabriek genoemd werd. Rechts op de voorgrond is duidelijk een deel van deze fabriek met schoorsteen te zien. 
28 dec. 1901 -    Er was groot feest bij de firma, want de stoker J.B. de Bont vierde op die dag dat hij 25 jaar geleden in dienst trad bij de familie C. van de Lisdonk. Dit was dus in 1876, en op dat moment was Cornelis van de Lisdonk reeds firmant van de fabriek. De heer de Bont kreeg van de firma een gouden remontoirhorloge en een meerschuimer pijp aangeboden. Zijn collega's hadden ook hun beurs getrokken, want van hen kreeg hij een leunstoel en een schilderij.

±1914 - Villa van Pierre van de Lisdonk, aan de Kloosterstraat in Goirle

1902 -    

In 1902, het jaar van zijn huwelijk, liet Peter Godefridus Maria van de Lisdonk (Pierre) een villa bouwen in Goirle. Deze villa, inmiddels rijksmonument en in Jugendstil, is nog steeds aanwezig en is bovendien opgenomen in de historische dorpswandelingen van de gemeente die worden verzorgd door de plaatselijke heemkundige kring "De Vyer Heertganghen". Architect W.F.J.H. Bouwman uit Tilburg, de opzichter van Jos Cuijpers tijdens de bouw van de St.Janskerk, heeft de villa getekend en onder zijn leiding aanbesteed. Er waren 18 inschrijvingen, waar onder drie uit Goirle. De laagste, de fa. Robben, werd de bouw gegund voor een bedrag van fl.9778,00. Huize Stella is nog steeds te vinden in de Kloosterstraat no.12. en heette niet zo op het moment dat Pierre en zijn gezin daar in woonde. Het kreeg pas later die naam, want het is genoemd naar de latere bewoonster Sultanica (Stella) Ionesco ook genoemd Stella Dumitriu, de naam van haar eerste man. 

De villa van fabrikant Pierre van de Lisdonk stond tijdens de eerste wereldoorlog leeg en er werden militairen ingekwartierd. De latere bewoners waren fabrikant Frits van Puijenbroek en zijn Roemeense vrouw Stella Ionesco. Naar haar werd de villa later genoemd, als zijnde 'huize Stella'. Frits verdronk in 1955 en drie jaar later, in 1958, vier jaar voor haar overlijden, schonk Stella de villa aan het r.k. kerkbestuur van Goirle tegen een jaarlijkse lijfrente van fl.1620,-. Pierre had de villa laten bouwen voor fl.7978,-. Deze aanzichtkaart is verzonden op 31 oktober 1914.

Zie ook: Artikel over o.a. de huidige eigenaar, Hein Remmers, van Huize Stella (4-11-2009) > http://www.goirlesbelang.nl/nw-7833-7-3176889/nieuws/van_zingen_krijg_je_goede_zin_1.html,, http://www.goirlesbelang.nl/nw-7833-7-86826/nieuws/had_huize_stella_wel_verkocht_mogen_worden_1.htmlhttp://www.goirlesbelang.nl/nw-7833-7-86825/nieuws/had_huize_stella_wel_verkocht_mogen_worden__2.html,http://www.kich.nl/kich2010/rapport.jsp?id_qualifier=ODB:Rijksmonumentnr&id=517006,

19 jan. 1905 -     Op 19 januari 1905 overlijdt vader Cornelis van de Lisdonk en zijn zonen Johan en Pierre zullen dan definitief de zaak overnemen en voorzetten. Doch na het overlijden van Cornelis werd een inventaris opgemaakt, waaruit blijkt dat er vorderingen waren ten laste van het departement van koloniën in Den Haag, de N.V. Soerabajasche Machinehandel te Soerabaja, de N.V. Constructiewinkel der Vorstenlanden te Djokjakarta en de Machinen- en Werktuigenmij. de Vlijt te Semarang. Aan zijn weduwe en zonen Johan en Pierre werd door de familieraad last en volmacht gegeven 'te samen als ieder afzonderlijk de zaken der firma waar te nemen en te behartigen'. In de fabriek van de firma werd toen geweven op 189 getouwen.
Links de plattegrond (situatie omstreeks 1907) van de Goirlese linnenfabriek P.W. van de Lisdonk en Cie.
14 nov. 1908 -     Over Johan, in Goirle geboren als Johannes Maria Cornelis van de Lisdonk op 3 juni 1877, is weinig te vertellen. Kort na het overlijden van zijn vader in 1905, hij was toen reeds 28 jaar en werd gezien als de 'ziel van het bedrijf', maakte Johan een lange reis naar Nederlands Oost-Indië om zogenaamd het terrein te verkennen en dmv expansie de  export-relaties te bewerken. Succes van zijn pogingen heeft hij niet meer mogen beleven want kort na zijn thuiskomst overleed Johan, ongehuwd, aan suikerziekte in Goirle op 14 november 1908.

±1910 - Woonhuis van Peerke van de Lisdonk aan de Kloosterstraat in Goirle

Op deze foto is het begin te zien van de Kloosterstraat (voorheen Kerkweg geheten) in Goirle rond 1910. In het ruim 200 jaar oude huisje links achter de heg woonde in de 19e eeuw de familie van de Lisdonk, o.a. Peerke van de Lisdonk, mede-oprichter van P.W. van de Lisdonk en Cie. Later woonde er, tot de bouw van hun villa klaar was, Marie van de Lisdonk die getrouwd was met fabrikant Adrianus Peijnenborg. In 1970 is dit huis afgebroken. Op de overzichtsfoto's uit ~1915 is dit huisje duidelijk te herkennen.

±1910 - Personeel van de firma P.W. van de Lisdonk en Co

Kantoorpersoneel van de textielfabriek P.W. van de Lisdonk en Cie. Zittend derde van rechts is Huub de Bont. De foto is omstreeks 1910 gemaakt.

±1915 - De 'van de Lisdonkspie' met rechts de firma P.W. van de Lisdonk en Co

De aanzichtkaart links, daterend uit omstreeks 1915, laat de 'van de Lisdonkspie' zien, zoals de eerder genoemde splitsing in de tijd van het bestaan van de fabriek genoemd werd. Rechts op de voorgrond is duidelijk een deel van deze fabriek te zien. In het midden van de foto, links van het park op de spie, is ook het huisje te zien dat door de mede-oprichter Peerke van de Lisdonk bewoond werd. Het is het huisje met het lichte geveltje dat links en haaks daarop een grote aanbouw heeft.
1905 t/m 1920 -     De fabriek van P.W. van de Lisdonk en Cie heeft tijdens het directeurschap van Johan (tot 1908) en Pierre van de Lisdonk toch nog de nodige veranderingen ondergaan.
  • 1905 - Uitbreiding stoomlinnenfabriek met een wasserij en bleekerij (hinderwetvergunning)

  • 1907 - Bouwen van een ketelhuis aan de Molenstraat (bouwvergunning)

  • 1907 - Uitbreiding stoomweverij met een nieuwe stoomketel (hinderwetvergunning)

  • 1911 - Bouwen van een magazijn aan de Tilburgseweg (bouwvergunning)

  • 1913 - Bouwen van een remise aan de Tilburgseweg (bouwvergunning)

  • 1913 - Uitbreiding stoomweverij door oprichting smederij (hinderwetvergunning)

  • 1914 - Verbouwen van het garenmagazijn aan de Tilburgseweg (bouwvergunning)

  • 1915 - Verbouwen van de fabriek aan de Molenstraat; verhogen van de bestaande prepareerinrichting en drogerij (bouwvergunning)

  • 1918 - Bouwen van een zomerhuisje aan de woning van direkteur P.G.M. van de Lisdonk aan de Tilburgseweg (bouwvergunning)

  • 1919 - Verbouwen van kantoorlokalen, garenpakhuis, schaftlokaal en garage aan de Tilburgseweg (bouwvergunning)

  • 1920 - Bouwen van een stukkensmederij met droging en bergplaats (bouwvergunning)

±1920 - Pierre van de Lisdonk, firmant van de firma P.W. van de Lisdonk en Co en zijn vrouw Mina van Hirtum

Pierre van de Lisdonk woonde met zijn vrouw, Mina van Hirtum, in de villa aan de Kloosterstraat no.12, later beter bekend als 'huize Stella'. Deze monumentale villa bestaat nog en is opgenomen in de historische wandelroute van de gemeente Goirle. Deze foto, Pierre en Mina, is gemaakt omstreeks 1920, Pierre is dan 48 jaar. Tijdens zijn directeurschap is de firma P.W. van de Lisdonk en Cie, dat een machinale weverij had voor dekdoek, zeildoek en filterdoek en inmiddels ook een ververij en prepareerinrichting voor doek en garens, en vanaf het begin (1847) een grote bloei had doorgemaakt, in 1924 failliet gegaan. Wat was het geval. De in Goirle op 30 december 1878 geboren Pierre van de Lisdonk zou volgens kenners 'niet tegen het bedrijf zijn opgewassen'. Het is moeilijk voor te stellen, want Pierre was, volgens nabestaanden, een nobel mens. Maar een nobel mens hoeft niet persé de kennis te hebben om een bedrijf, met vele werknemers, te leiden. Zoals hiervoor aan gegeven heeft hij tussen zijn officiële aantreden als directeur en 1920 het bedrijf behoorlijk uitgebereid en verbouwd. Dat zijn goede zaken. Waarom het bedrijf toch failliet is gegaan zou, volgens dezelfde nabestaanden, door zijn vennoten verraden zijn. Het vreemde is dat de enige vennoot die dat zou kunnen zijn, zijn broer Johan was. Maar Johan stierf al in 1908 aan suikerziekte. Het enige wat we weten is dat, volgens de auteur Janson, broer Johan de ziel was van het bedrijf. Johan maakte na de overname een lange reis naar Nederlands Oost-Indië om het terrein te verkennen en expantie van de export-relaties te bewerken. Daarna was Pierre alleen direkteur van de firma. De enige vennoten die dan te verzinnen zijn, zijn concurentie-vennoten van andere bedrijven. Over enige verraadpraktijken wordt, zover ik kan nagaan, in geen enkele publicatie besproken. Een mogelijkheid dat het slechter ging met het bedrijf kan concurentie zijn, maar bedrijfsbeleid kan eveneens een rol hebben gespeeld. Broer Johan, was zoals gezegd, een belangrijke schakel binnen het bedrijf. Misschien moeten we het in die hoek zoeken. Johan zou betere kennis hebben gehad om het 80-jarige bedrijf levend te houden dan zijn broer Pierre. Hij is echter te vroeg overleden. Verder onderzoek zal uitsluitsel over moeten geven. Wanneer meer informatie voorhanden is, zal dat zeker toegevoegd worden aan deze site. Het is belangrijk te achterhalen wat de werkelijke reden is dat dit florerende bedrijf toch ten onder is gegaan.

Johan is op 31-jarige leeftijd, ongehuwd, overleden. Pierre is op 5 augustus 1902, in Goirle, gehuwd met de excentrieke weduwe Wilhelmina Felicia Maria van Hirtum, een telg, zoals eerder gezegd, uit het bekende Beekse orgelmakersgeslacht. Dat wil zeggen zij hield er onder andere van om zich in mannenkleding te steken en haar gasten hiertoe ook uit te nodigen. Wilhelmina die een dochter was van Antonius Franciscus van Hirtum uit Hilvarenbeek, koopman en raadslid en Marie Alice Calson uit Dinant, werd genoemd naar haar grootmoeder Wilhelmina van Besouw. Die was op haar beurt weer een oudtante van Gerardus van Besouw, grondlegger van de firma van Besouw. Ondanks bovengenoemde zou Mina streng maar ook rechtvaardig. Ze had in ieder geval lol in het leven, ze kookte voor de armen in Goirle en zorgde dat haar kinderen goed en netjes opgevoed werden. 

Zie ook:  http://www.goirlesbelang.nl/nw-7833-7-86826/nieuws/had_huize_stella_wel_verkocht_mogen_worden_1.htmlhttp://www.goirlesbelang.nl/nw-7833-7-86825/nieuws/had_huize_stella_wel_verkocht_mogen_worden__2.html,.

1915/1922 - Machinale weverij van de firma P.W. van de Lisdonk en Co

De machinale weverij van dekdoek, zeildoek en filterdoek van de firma P.W. van de Lisdonk en Cie. De foto is gemaakt omstreeks 1915/1922, in ieder geval was Pierre van de Lisdonk directeur.

1915/1922 - Ververij en prepareerinrichting van de firma P.W. van de Lisdonk en Co

De linnenweverij P.W. van de Lisdonk en Cie had ook een ververij en prepareerinrichting voor doek en garens. Ook deze foto dateert van omstreeks 1915/1922.
10/30 aug. 1923 -     Al eerder toen de zaken slechter gingen, dat was waarschijnlijk op het moment dat Stella Ionesco de kapitale villa kocht, verhuisde Pierre naar het pand Tilburgseweg A225. Na het sluiten van de poorten van de fabriek vertrok Pierre op 10 augustus 1923 met zijn gezin naar Best alwaar hij niet lang verbleef, echter op 30 augustus 1923 kwamen zij weer terug naar Goirle. In 1924 echter keerde hij definitief Nederland de rug toe en vertrok met zijn gezin naar Wilrijk in België. 
< 30 juli 1924 -     Blijkbaar had de fabriek nog een naamsverandering ondergaan want in de ontslagaanvraag voor het personeel wordt namelijk gesproken over de N.V. Mechanische Weverijen v/h P.W. van de Lisdonk & Cie. 

30 juli 1924 -    

Faillissement van de linnenweverij P.W. van de Lisdonk en Cie - 30 juli 1924

Op 30 juli 1924 wordt door het kantoor van der Graaf en Co, afdeling handelsinformatie, een opgave gedaan van een faillissementuitspraak betreffende de firma N.V. Mechanische Weverijen voorheen P.W. van de Lisdonk en Cie te Goirle. Diverse kranten hebben over deze uitspraak bericht, zoals: de Nieuwe Rotterdamsche Courant en het Staat en Letterkundig nieuwsblad: Het Vaderland op 6 aug. 1924, het Sociaal-Democratisch dagblad: Voorwaarts van 7 aug. 1924, het Centrum op 9 aug. 1924, het Staat en Letterkundig nieuwsblad: Het Vaderland op 12 aug. 1924, het Sociaal-Democratisch dagblad: Voorwaarts van 12 en 13 aug. 1924, de Nieuwe Rotterdamsche Courant op 14 april 1925

31 juli 1924 -    

Ontslagaanvraag voor het personeel van de linnenweverij P.W. van de Lisdonk en Cie - 31 juli 1924

Op 4 augustus 1924 gaat een brief naar de raad van de gemeente Goirle, ondertekend door Albertus Mos als hoofdbestuurder van den Ned. R.K. Textielarbeidersbond "St.Lambertus". In deze brief wordt het volgende gesteld:

  • Aan den Raad der gemeente Goirle. "Ondergeteekende, enz. enz. geeft met gepasten eerbied te kennen: dat als gevolg van het in faillissement verklaren der Mechanische Weverijen v/h P.W. v/d Lisdonk te Goirle, aan het geheele personeel per 31 Juli 1924 met inachtname van den wettelijk vastgestelden opzegtermijn van 8 dagen ontslag is verleend; dat naar aanleiding van dit faillissement verklaren, meer dan 60 tal arbeiders, in elk geval voorloopig, werkloos zijn gesteld geworden, met het noodwendig gevolg, ontbering en gebrek in meerdere gezinnen, zoo niet vrij spoedig wordt ingegrepen en de behulpzame hand worde geboden; dat in bizondere gevallen als deze, waar het vele gezinnen betreft, o.i. vooral de gemeente een taak heeft te vervullen, n.l. er voor zorg te dragen dat de volkskracht en het volksleven intact blijft. Hetwelk doende .... Tilburg, 4 Aug. 1924".

In deze brief wordt verder aan de gemeente verzocht zo spoedig mogelijk maatregelen te nemen, hetzij in de vorm van werkgelegenheid en "dat deze arbeiders gevrijwaard blijven van een materieele en moreele inzinking, die dergelijke werkloosheid met zich kan slepen". 

31 juli 1924 -    

Ontslagaanvraag voor het personeel van de linnenweverij P.W. van de Lisdonk en Cie - 31 juli 1924

Een tweede brief gaat op dezelfde dag, 4 augustus 1924, ook naar de raad van de gemeente Goirle en wordt door 35 personeelsleden ondertekend.  Hierin wordt het volgende gesteld.

  • Aan den Raad der gemeente Goirle. "Geeft met gepasten eerbied te kennen: Ondergeteekenden, allen arbeiders der Mechanische Weverijen v/h P.W. v/d Lisdonck te Goirle, aan het geheele personeel per 31 juli j.l. met inachtname van den wettelijk vastgestelden opzegtermijn van 8 dagen ontslag is verleend; dat zij over de loopende week van 23 tot 30 Juli geen vergoeding of schadeloosstelling hebben ontvangen, aangezien de curator het aanwezig zijnde bedrag, hetwelk voor uitkeering aan de arbeiders beschikbaar en bestemd was, heeft beslag gelegd; dat als gevolg van een en ander, de arbeiders voorheen op bovengenoemde fabriek werkzaam, in een benarde en moeilijke positie zijn koomen te verkeeren, aangezien in de huishoudens geen werkloon kan worden gemist; Redenen waarom wij Uw college beleefd verzoeken heet daarheen te leiden, dat aan ondergeteekenden een bedrag, ongeveer gelijkstaande met het bedrag dat zij anders over twee genoemde weken zouden hebben ontvangen, als voorschot uit de Gemeentekas worde verstrekt, tot het tijdstip dat ondergeteekenden de hun toekomende bedragen hebben ontvangen, op welk tijdstip de voorschotten kunnen worden teruggestort in de Gemeentekas. Hetwelk doende enz. Goirle, 4 Aug. '24".

De brief, ondertekend door het voltallige personeel, is bij de gemeente Goirle op dezelfde dag binnengekomen onder nummer 1048. Het gevolg van bovengenoemde is, dat de gemeente Goirle een commissievergadering instelt "tot steun der door het stopzetten van de fabriek "N.V. Mechanische Weverijen v/h P.W. van de Lisdonk & Cie, Werkloos en Broodeloos geworden kostwinners", die moet uitzoeken of er personeelsleden bij andere bedrijven ondergebracht kunnen worden, het bijhouden wat eenieder tussentijds nog bijverdiend heeft en het bepalen en uitkeren van financiële steun. De raad heeft ruim de tijd nodig want de eerste vergadering was op 8 augustus 1924 en het laatste eindverslag was pas op 23 januari 1925 vanwege het tot een goed einde brengen van hun taak.

14 oktober 1924 -    

Faillissement van de linnenweverij P.W. van de Lisdonk en Cie

Het Staat en Letterkundig nieuwsblad: Het Vaderland publiceert op 14 oktober 1924 een crediteurenlijst. Dit is een uitgave van het kantoor van der Graaf en Co, betreffende het faillissement van N.V. Mechanische Weverijen voorheen P.W. van der Lisdonk en Cie.

Het actief bedraagt fl. 119.262.62½, waar tegenover een passief staat van fl. 309.702.92. Hieronder is begrepen een vordering voor hypothecair krediet van fl. 187.507.84.

7 april 1925 -    

Faillissement van de linnenweverij P.W. van de Lisdonk en Cie - 7 april 1925

Volgens een opgave van het kantoor van der Graaf, afdeling handelsinformaties, komt er op 7 april 1925 een definitief einde aan de linnenweverij N.V. Mechanische Weverijen voorheen P.W. van de Lisdonk en Cie. Berichten hierover zijn te vinden in de Nieuwe Rotterdamsche Courant op 14 april 1925, het Staats en Letterkundig nieuwsblad: Het Vaderland en Het Centrum op 15 april 1925.

Na het faillisement werd de firma P.W. van de Lisdonk en Cie verkocht aan de Belgische fabrikant Wittock van Landeghem, die als direkteur aanstelde, de heer J.J.M.H.A. Cammaert. Deze fabrikant keerde in september 1933 terug naar België, wegens gemis aan levensvatbaarheid van de zaak. De fabriek met inventaris kwam toen onder de hamer en werd voor een groot gedeelte overgenomen door de heer Piet van de Pol; deze zette het bedrijf onder de eigen naam voort.

1926 -     Blijkbaar reed Pierre van de Lisdonk toch nog geregeld naar Nederland want enkele jaren na zijn faillissement, in 1926, werd hij aan de grens bij Wernhout betrapt op smokkelen. Pierre probeerde samen met zijn vrouw een frauduleuze invoer te doen van spiritus, die gedeeltelijk verborgen was in een dubbele benzinetank en gedeeltelijk in een mandfles. Dit alles was 'geplaatst onder een deken achter in de auto naast zijn vrouw'. Hierbij werd aangetekend: 'hij is vroeger directeur geweest van een textielfabriek, maar verkeert thans in minder gunstige omstandigheden en houdt zich bezig met alle mogelijke ongure praktijken'.

Zie ook:  http://www.goirlesbelang.nl/nw-7833-7-86826/nieuws/had_huize_stella_wel_verkocht_mogen_worden_1.htmlhttp://www.goirlesbelang.nl/nw-7833-7-86825/nieuws/had_huize_stella_wel_verkocht_mogen_worden__2.html,.

10 mei 1932 -     Pierre van de Lisdonk overleed op 10 mei 1932 te Vorst bij Brussel op 54 jarige leeftijd. Zijn weduwe hertrouwde later met Jan Baptist Leemans en overleed zelf te Brussel op 4 april 1964.

Pierre van de Lisdonk die de kans had gekregen een bloeiend bedrijf, dat op dat moment goede toekomstmogelijkheden had, voort te zetten, was jammer genoeg blijkbaar niet in staat dit een goed vervolg te geven. Het bijna 80-jarige bedrijf dat nog steeds de familienaam droeg, afgeleid van de oorspronkelijke oprichters en gebroeders Peter en Willibrordus, genaamd P.W. van de Lisdonk en Cie, was niet meer. Gelukkig is er veel informatie bewaard gebleven zodat dit verhaal van de fabrikantenfamilie, die zich een belangrijke plaats verworven had binnen de Goirlese gemeenschap, bewerkstelligd kon worden. 

1951 -    

Deze afbeelding laat de fabriek zien zoals die er nog uitzag anno 1951.

2005 -    

Deze twee foto's laten de restanten van het, oorspronkelijke bloeiende, bedrijf zien, maar nu in 2005, dus 158 jaar na de oprichting in 1847. In 1924 ging de zaak failliet. De fabriek was gebouwd direct achter de panden Tilburgseweg 5 t/m 21, met daartussen een kleine doorgang. Een deel van het gebouw is inmiddels gesloopt. Ter plekke waar voorheen o.a. de magazijnen stonden is nu een parkeerplaats gesitueerd. 

   De genealogische gegevens van de hierboven vernoemde personen kunt U vinden op de: Genealogische pagina van de familie van de Lisdonk 

 

   

Copyright © 1990-2013 - Ad van de Lisdonk (Oostrum-Lb).

bronverantwoording

laatst bijgewerkt op 31 december 2013

U bevindt zich op de homepage > http://www.familievandelisdonk.nl